Hoe verdriet mijn leven heeft verrijkt

Inmiddels is het ruim 10 jaar geleden dat ik met de anticonceptie stopte en we probeerden zwanger te worden. Op dat moment had ik niet kunnen vermoeden dat ik dit nu zou zeggen: dat verdriet mijn leven heeft verrijkt. Maar het is echt waar. ‘Je kunt beter worden of bitter,’ is een veel gehoorde uitspraak en nu kom ik steeds meer tot de realisatie dat het echt waar is. Ik ben beter geworden en hoe!

Je kunt beter worden of bitter

Verdriet is iets waar we vaak maar moeilijk mee om weten te gaan. Ik schreef er al eerder over in verschillende blogs; dat verdriet iets is waar je doorheen moet gaan. Zoals ik vaak zeg: je kunt er niet omheen, je kunt er alleen doorheen en pas als je er doorheen gaat kun je het achter je laten en/of het laten rusten. Dat wil zeggen: je laat het niet achter, want dat kan niet, maar het beïnvloedt je leven niet meer op een negatieve manier. Het vormt je en wordt deel van je leven(servaring), je geeft het een plek en kunt verder terwijl je het op een gezonde manier met je meedraagt.

Vroeger dacht ik dat verdriet wegging door het weg te stoppen en te negeren; doen alsof het er niet is. Struisvogelpolitiek. Maar dat bleek niet te werken. Dat is ook waarom bijvoorbeeld rouwen zo belangrijk is bij verlies. Als je het wegstopt en/of er niet (voldoende) over praat, gaat het niet weg, het blijft juist broeien en op een moment dat je het niet verwacht, bijt het je in de hiel. Door emoties niet (op een gezonde manier) te verwerken kun je depressief raken of anderen (psychische of psychosomatische) klachten krijgen. Soms komt het zelfs zo ver dat iemand een einde aan zijn/haar leven maakt. Dat is, denk ik, hoe ergens ‘bitter’ van worden eruit ziet.

De wereld ligt aan je voeten

Ik denk dat een belangrijk onderdeel van het probleem is dat we leven in een maatschappij met een schijnbare maakbaarheid, waar we worden voorgehouden dat alles mogelijk is. ‘De wereld ligt aan je voeten.’ Als je maar hard genoeg je best doet kun je alles worden wat je wilt en alles krijgen wat je verlangt. Als je geen kinderen kunt krijgen: ‘Dan doe je toch IVF,’ of, ‘dan ga je toch adopteren.’ En hoewel de mogelijkheden in deze tijd groter zijn dan ooit tevoren, blijft het leven onzeker en zijn tegenslagen, teleurstelling en verlies onvermijdelijk. Dat kunnen we maar moeilijk verkroppen als we denken dat ons leven maakbaar is. Zelfs in christelijke kringen waar wordt verkondigd dat je alles kunt krijgen, als je maar gelooft, ligt het maakbaarheidsdenken op de loer.

Als we geconfronteerd worden met verlies of verdriet, reageren we vaak door naar oplossingen te zoeken om het probleem te verhelpen. Hoe vaak betrap ik mezelf er niet op dat ik met ongevraagd advies kom als iemand een probleem met me deelt? Of we proberen de aandacht af te leiden door grappig te doen en/of de ander op te vrolijken. Ik denk aan de scene van de film Inside Out die Femke van der Laan in haar superinspirerende pleidooi voor verdriet (echt een aanrader) bij het tv-programma De Wereld Draait Door Summerschool aanhaalt. Dat is zo’n geweldige illustratie van de functie van verdriet!

Inside Out speelt zich grotendeels af in het hoofd van het 12-jarige meisje Riley, waar haar emoties als personages worden uitgebeeld. In deze scene wordt Bing Bong, Riley’s denkbeeldige vriend, verdrietig omdat ze hem vergeten is. De emoties Vreugde en Verdriet reageren daar beide totaal verschillend op en hoe dat uitwerkt kun je zien in het onderstaande filmpje:

Ik vond verdriet altijd een hele vervelende, lastige en irritante emotie. ‘Verdriet, maak het nou niet erger!’ Het had ook zomaar uit mijn mond kunnen komen. Ik houd niet van huilen, al helemaal niet in het openbaar. Dan voel ik me zo zwak en ik krijg er hoofdpijn en rode ogen van. Maar ook al ziet het er niet krachtig uit, dat is het wel. Het stelt je in staat om op een gezonde manier om te gaan met de minder mooie kanten van het leven.

Door verdriet toe te laten ben ik een rijker mens geworden

Door verdriet toe te laten ben ik een rijker mens geworden. Completer en gepassioneerder. Mijn definitie van passie is: zoveel houden van iets of iemand dat het pijn doet. Het toelaten van mijn verdriet en het er doorheen gaan heeft me niet alleen geholpen om met het verlies zelf om te gaan, door het omarmen ervan ben ik ook meer in contact gekomen met mezelf, wie ik ben en wat ik echt belangrijk vind in het leven. Ook heeft het mijn relaties verdiept. Het heeft mijn léven verdiept; mij een levenservaring en – wijsheid geschonken, waarvan ik betwijfel of ik die op een andere manier had kunnen krijgen. Ik kan diep gaan, maar: zonder dalen zijn er ook geen pieken en is het landschap van mijn leven vlak. Je kunt niet één emotie uitschakelen, als je verdriet uitschakelt, zul ook niet meer in staat zijn om emoties als vreugde te volle te ervaren. Juist door verdriet toe te laten kon ik het leven, toen het stil leek te staan, weer omarmen en de mooie kanten ervan inzien.

Als ik één ding heb geleerd is het dit: verdriet hoort bij het leven. Het is normaal. Het is een onderdeel van onze menselijkheid. Iedereen maakt verdriet en verlies mee en iedereen heeft weleens hulp nodig bij het verwerken van de moeilijke dingen van het leven. God komt de eer toe; dit is een sprekend voorbeeld van hoe Hij alles doet medewerken te goede. Eerlijk is eerlijk: ik weet niet waar ik nu zou zijn geweest zonder Hem. Maar ik wil zeggen is dit: wil je voluit leven? Dan is het paradoxaal genoeg nodig om je verdriet (of andere ‘verboden’ emoties, zoals boosheid) toe te laten. Je kunt niet volledig mens zijn als je een deel van je menselijkheid ontkent of wegduwt. Dus om Femke van der Laan nog maar een keer aan te halen: ‘Heb in Gods naam verdriet!’

Gebruikte Bijbelteksten:
Marcus 9:23
Romeinen 8:28

Uitgelichte afbeelding: Brooke Cagle via Unsplash