Niet-moeder

Het is weer bijna moederdag. De reclamefolders staan vol met aanbiedingen van winkels waar sommigen onder ons om dezelfde reden met een grote boog omheen lopen. Ik kijk niet veel tv, dus de reclamespotjes blijven me bespaard. Dat scheelt.

Willen ze het niet of ze kunnen het niet, begon mijn omgeving zich een aantal jaren na onze trouwdag af te vragen. “Het kan niet,” was het antwoord. Maar ik las onlangs in het boek Echte vrouwen krijgen een kind van Liesbeth Smit dat de echt redenen waarom sommige vrouwen (en mannen) geen kinderen krijgen vaak een stuk gecompliceerder liggen. Zo ook bij mij.

De echte reden

De echte reden dat ik geen kinderen heb is wat mij betreft (dus voor mijn man ligt het misschien wel anders): ‘omdat mijn man onvruchtbaar is. En hij staat niet open voor een zaaddonor. En als ik er over nadenk, ik, denk ik, ook niet, want dat zou nogal wat implicaties hebben voor het kind. En als ik toch verder zou willen met een zaaddonor zou ik moeten kiezen om te scheiden, maar ik denk niet dat ik kinderen krijgen belangrijk genoeg vind om daarvoor door een echtscheiding te gaan. En met 35 jaar zou ik wel heel veel haast hebben bij het vinden van een nieuwe geschikte partner en als ik die dan gevonden zou hebben, kan het alsnog te laat zijn, als ik al überhaubt vruchtbaar ben, want dat weet ik ook nog niet eens zeker, en ik wil geen alleenstaande moeder worden. Ik weet sowieso niet zeker of ik wel een goede moeder zou zijn. Ik snap eigenlijk niet goed waar die kinderwens in de eerst plaats vandaan komt. Als ik zie hoe druk anderen met hun kinderen zijn, vraag ik me af of ik dat wel moet willen. Na 10 jaar hopen, bidden en wachten is dat ook wel zo’n beetje een gepasseerd station. Het begint er steeds meer op te lijken dat ik definitief geen moeder word. En ik heb een moeilijke jeugd gehad, doordat mijn vader ook een moeilijke jeugd heeft gehad en dat onbewust heeft doorgegeven. Misschien is het maar als beter dat ik geen kinderen krijg, dan geef ik dat in elk geval niet door aan een volgende generatie.’

Nu ik dit weet kan ik vooruit. Verrassend genoeg helpt het onderkennen hiervan en het woorden aan geven aan reden waarom ik geen kinderen heb en hoe het gelopen is wonderbaarlijk goed bij het aanvaarden van daarvan. Ik kan het loslaten. Ik kan er vrede mee sluiten. Een knop omzetten.

Keuze

Het voelt bijna een bewuste keuze voor hetgeen waarvoor ik niet gekozen heb. Het was niet mijn keuze, het is me overkomen, maar nu ik kies ervoor om ervoor te kiezen en het ‘definitief’ te maken, voor zover het dat toch al niet was. Zodat ik het kan afsluiten. Zodat ik verder kan. Zodat het niet meer hoeft – het hopen en wachten en de teleurstelling die daarop volgt, elke maand weer. Dat wil niet zeggen dat ik er nooit meer verdriet van heb – en die moederdag-aanbiedingen zullen vast nog wel eens confronterend blijven, net als zwangerschapsaankondigingen en dergelijken, maar het is zo en het is goed zo. Mijn leven is niet voorbij. Het staat juist in de startblokken.

Ik durf mezelf proud to be a NotMom te noemen. Niet te verwarren met proud not to be a mom. Want het is niet zo dat ik er trots op ben om geen kinderen te hebben. Ik ben er wel trots op hoe ik daar mee om ga. Hoe ik me – met hulp van God – als vrouw zonder kind staande weet te houden in een wereld waarin kinderen krijgen de norm is en vrouwelijkheid welhaast onlosmakelijk met het moederschap verbonden lijkt te zijn. Een wereld die ingericht is op kinderen krijgen, waarin je zonder kinderen de uitzondering op de regel bent en je gemakkelijk het gevoel kan krijgen niet voor volwaardig of volwassen aangezien te worden, er iets mis is met je of je aan jezelf kunt gaan twijfelen. Want niet-moeder (of -vader) worden is net zo ingrijpend en levensveranderend als moeder worden.

Kracht en waardigheid

Ik denk aan de vrouw uit Spreuken 31. Niet als voorbeeld voor hoe het moét zijn, maar als voorbeeld van hoe het kán zijn. “Ze is bekleed met kracht en waardigheid. Ze lacht de toekomst tegemoet,” stond er over haar op een moederdagkaart. Maar dit geldt niet alleen voor moeders. Want deze vrouw is nog zoveel meer naast moeder (en echtgenote). Ze is een zakenvrouw die verschillende bedrijven leidt en internationale handel drijft. En dat doet ze trouwens niet allemaal zelf, want daarvoor heeft ze personeel dat ze aanstuurt. En ze is erin succesvol. Ze biedt hulp aan de armen, ze zorgt dat niemand haar omgeving iets te kort komt en daarnaast is ze wijs in wat ze zegt. Ze onderwijst op liefdevolle wijze en bezorgt haar man een goede naam. God zegent het werk van haar handen. (Dus even tussendoor: wie zegt dat vrouwen – met of zonder kind [of echtgenoot] niet zouden mogen onderwijzen/leidinggeven/buitenshuis werken?) Deze vrouw is krachtig en laat zich niet uit het veld staan. En: “ze is meer waard dan edelstenen.”

Dit is de kracht die in elke vrouw schuilt. Moeder of niet. Want al die dingen zou ze ook hebben kunnen zijn als ze daarnaast geen moeder (of echtgenote) zou zijn geweest. Als ze in deze tijd geleefd had in elk geval zeker. (En – no pressure – je hoeft niet alles [tegelijkertijd] te doen. En ook niet wat niet bij je past. Want: “voor alles in een tijd.” “Haar kinderen prijzen haar gelukkig” staat er overigens; waarschijnlijk waren haar kinderen al volwassen toen deze beschrijving van haar geschreven werd.)

Otherhood

Wat ik wil zeggen is dit: ook al ben ik geen moeder, ik ben wel een vrouw. Een krachtig vrouw. Een vrouw naar Gods hart – want daar hoef je geen moeder voor te zijn. Het is tijd om op te staan. Ik heb lang gewacht, misschien wel te lang, maar nu is het tijd om op staan en het niet-moederschap of het otherhood, zoals ik dat iemand eens heb horen zeggen, te omarmen. Te kiezen voor het leven dat ik wel heb. Niet omdat het beter is dan moeder worden – of slechter, maar omdat het – zoals het woord al zegt – anders is. Omdat dat niet het einde van de wereld betekent. Omdat ik ondanks dat – en misschien wel dankzij dat een onvervangbare rol te vervullen heb.

Gebruikte bijbelteksten:
Spr. 31:10-31
Pred. 3:1

Uitgelichte afbeelding: Jenny Marvin via Unsplash